Ոսկրային համակարգ

Ոսկրային համակարգ

Յուրաքանչյուր ոսկր առանձին օրգան է, ունի որոշակի տեղադրություն, դիրք, կառուցվածք, և ֆունկցիա, նյարդավորում և անոթավորում: Ոսկրերը կազմված են ոսկրային հյուսվածքից, և արտաքինից պատված վերնոսկրով:  Վերջինս նույնպես ոսկրային հյուսվածքից է, սակայն ավելի կարծր:
Ըստ ձևի ոսկրերը լնում են
1.երկար խողովակավոր
2.կարճ խողովակավոր
3.տափակ խողովակավոր
4.սպունգային
5.խառը տիպի
Երկար խողովակավոր ոսկրերը ունեն մամին և երկու ծայրեր:
Ծայրերից մեկը մոտակա ծայրը կոչվում է պրոքսիմալ էպիֆիզ, մյուս ծայրը հեռու գտնվող կոչվում է դիստալ էպիֆիզ, իսկ մարմինը կոչվում է դիաֆիզ: Երկար խողովակաձև ոսկորների մեջ կան խոռոչ,  որը լցված է ոսկրածուծով: Կարմիր ոսկրածուծը արյունաստեղծ օրգան է: Տարիքի հետ երկար  խողովակաձև ոսկորների խողովակում ոսկրածուծը հագենում է ճարպով վերածվելով կարմիր ոսկրածուծի: Երկար խողովակաձև ոսկորներն են վերին և ստորին վերջույթների ոսկորները:  Կարճ խողովակավոր ոսկորները նույնպես  ունեն  մարմին և ծայրեր` մատոսկրեր:
Տափակ ոսկորները կազմված են սպունգային հյուսվածքի բարակ շերտից, որն արտաքինից և ներսից պատած է ոսկրային հյուսվածքի բարակ շերտով,  այդպիսի ոսկրեր են գանգի ոսկրերը, թիակները:
Սպունգային ոսկորները կազմված են սպունգային նյութից, որը լցված է կարմիր ոսկրածուծով: Այդպիսի ոսկորներ են կրծոսկրը, ոսկրերի մարմինները: Իսկ խառը տիպի ոսկորներն են կոնքոսկրերը: Ոսկորները միանում են 2 եղանակով`
Անշարժ  շարժուն
Անշարժ միացման դեպքում ոսկրերը իրար միանում են մի անընդհատ հյուսվածքով և նրանց միջև ճեղք չի առաջանում, այսպիսի միացման դեպքում ծարժումները խիստ սահմանափակ են կամ խիստ բացակայում են: Այս եղանակով են միանում ողների մարմինները, իրար աճառային հյուսվածքով:  Կոնքոսկրերը իրար ցայլային սինֆիզում, գանգի ոսկրերը իրար կարաններով:
Շարժուն միացման դեպքում ոսկրերը իրար միանում են հոդերով: Հոդը ունի պարտադիր կառուցվածքային մասեր` հոդային մակերեսներ, հոդաճողք և հոդապարկ: 

Մարդու կմախքը կազմված է 4 եղանակով

1.Իրանի կմախք 
2.Ուսագոտու և վերին ազատ վերջույթների կմախք
3.Կոնքի և ստորին ազատ վերջույթների կմախք
4.Գանգի կմախք

Իրանի կմախք

Իրանի կմախքը կազմված է ողնասյունից, և կրծքավանդակի կմախքից:

Ողնասյուն` 33-34 ողեր իրար վրա նստելով առաջացնում են ողնասյուն:

Պարանոցային բաժին  pars cervicalis 

Կրծքային բաժին   pars thoracica

Գոտկային բաժին  pars lumbalis

Սրբանային բաժին  pars sacralis

Պոչուկային բաժին  pars coccygea 

Ողը կազմված է դեպի առաջ դարձած  հաստացած մասից` մարմնից կորպուս և դեպի հետ դարձած աղեղից:

Աղեղը  մարմնին միանում է վզիկով առաջացնելով ողնանցքը: Ողները իրար վրա նստելով ողնալքներից առաջանում է ողնասյան խողովակը, որի մեջ գտնվում է ողնուղեղ: Վզիկի վերի և ստորին մասերում կան կտրուճներ, ողները իրար վրա նստելով այս կտրուճները առաջանում են միջողնային անցքեր, որոնցով դուրս են գալիս ողնուղեղային նյարդերը: Ողի աղեղից դուրս են գալիս 3 զույգ և 1 կենտ ելուստներ`

1.      1 զույգ վերին հոդային  ելուստներ

2.      1 զույգ ստորին հոդային ելուստներ

3.      1 զույգ միջաձիգ կամ կողմնային և 1 փշաելուն:    

Ողները իրար միանում են վերին և ստորին հոդային ելուստներով և մարմնի վերին և ստորին մակերեսներով աճառային սկավառակների մջոցով:
Պարանոցային առաջին ողը, որը կոչվում է ատլանտ, կառուցվածքով տարբերվում է մյուս ողերից: Այն չունի մարմին կազմված են առաջային և հետին աղեղներից, որոնք իրար միանում են կողմնային զանգվածներով: Առաջային աղեղի հետին երեսին կա մի հոդերես, որով ատլասը միանում է երկրորդ պարանոցային ողի ատամին, իսկ կողմնային զանգվածների  վերին հոդերեսներով այն միանում է ծոծրակոսկրին : 

Զանգվածների ստորին հոդերեսներով ատլանտը միանում է երկրորդ պարանոցի ողին:  Երկրորդ պարանոցային ողը կոչվում է axis առանցք: Քանի որ այն ունի ատամիկ, որը առանցք է հանդիսանում գանգի  և ատլանտի պտտման համար: Ողնասյուն տարբեր բաժիններում  ողները ունեն կառուցվածքային տարբերություննեևր:

Պարանոցային ողների մարմինը փոքր է փուշելունը կարճ է, բացառությամբ 7-րդ պարանոցային ողի, որի փուշելունը երկար է և կոչվում է ցցուն ող: 

Պարանոցային ողների միջաձիգ ելուստների վրա կան անցքեր, որի միջոցով անցնում են անոթները և նյարդերը:
Կրծքային ողների փուշելունները երկար են, ուղղված դեպի վար, իսկ կողմնային ելուստների վրա կան հոդերեսներ կողերի միացման համար:Կրծքային   ողների մարմինների վրա նույնպես կան հոդերեսներ, որոնցով ողները միանում են կողերի գլխիկին: Գոտկային ողների մարմինները մեծ են, փուշելունը` լայն, տափակ: 

Սրբանային 5 ողներ իրար հետ սերտաճելով առաջացնում են մեկ ամբողջական ոսկոր` սրբանոսկր:  

Սրբանոսկր

Սրբանոսկր

Եռանկյունաձև ոսկր է հիմքով դարձած դեպի վեր, գագաթով վար: Այն ունի առաջային և հետին մակերեսներ: Առաջային մակերեսը դարձած  է դեպի կոնքի խոռոչ, այն ողորկ է և գոգավոր: Առաջային մակերեսին երևում են 4 զույգ սրբանային անցքերը, որոնցով կոնքի խոռոչ են անցնում ողնուղեղային նյարդերը: Սրբոսկրի 2 կողմնային եզրերին  կան ականջանման հոդերեսներ, որոնցով սրբոսկրը միանում է 2 կոնքոսկրերին: Սրբոսկրի հիմքին առաջային եզրը` առաջ է ցցված և կոչվում է դարավանդ: Պոչուկային 4-5 ողները նույնպես սերտաճելով առաջացնում են պոչուկոսկր:

Կրծքավանդակի կմախքը

Կրծքավանդակի կմախքը կազմված է կրծոսկրից, 12 զույգ կողերից և 12 կրծքային ողներից: Կրծքավանդակի կմախքը ունի վերին և ստորին բացվածքներ:
Վերին բացվածքով կրծքավանդակ են մտնում, շնչափողը, կերակրափողը, արյունատար ավշային անոթներ ու նյարդեր: Կրծքավանդակի ստորին բացվածքը ծածկված է մի տափակ մկանով, ստոծանիով, որը բաժանում է կրծքավանդակը որովայնի խոռոչից:

Կրծոսկր(sternum) Կենտ սպունգային ոսկր է գտնվում է կրծքավանդակի առաջային պատում: Այն ունի կոթոն, մարմին և թրաձև ելուն: Կոթոնի վերին եզրի կոթոնում գտնվում  է լծային կտրուճը, որի 2 կողմերում գտնվում են անրակային կտրուճները, որոնցով կրծքոսկրը միանում է անրակներին: Կրծոսկրի 2 եզրերին կան կողմնային կտրուճներ, որոնցով կրծոսկրը միանում է իսկական կողերին:

Կող (costave) 12 զույգ կողերը զուգահեռաբար դասավորված են կրծքային ողների կողմնային մասերում: Կողը ունի ոսկրային և աճառային մասեր: Յուրաքանչյուր կող ունի մարմին, և 2 ծայրեր` հետին ողնային և առաջնային  կրծքային:
Հետին ողնային ծայրում գտնվում է կողի գլխիկը, որով կողը միանում է համապատասղան ողի միջաձիգ ելունին: Վզիկից  առաջ գտնվում է կողի մարմինը, որը արջևում փոխվում է աճառի: Վերին 7 զույգ կողերի աճառները առանձին-առանձին  միանում են կրծոսկրին և կոչվում են իսկական կողեր: 8-9 10-րդ  կողերի աճառները իրար միանալով առաջացնում են ընդհանուր աճառային աղեղ, որը նույնպես  միանում է կրծոսկրին:  Իսկ վերջին 2 զույգ կողերի առաջնային ծայրը կրծոսկրին չի միանում ավարտվում է մկանների հաստության մեջ և կոչվում են ծփման կողեր: Յուրաքանչյուր կող ունի ներքին և արտաքին մակերեսներ, վերին և ստորին եզրեր: Կողերի ստորին եզրերին ներքին մակերեսին կա ակոս, որի միջով անցնում են անոթներն և նյարդերը:

Ուսագոտու կմախք

Ուսագոտու կմախքը կազմված է 1 զույգ անրակներից և 1 զույգ թիակներից:
Անրակոսկր  (clavicula) 1 զույգ անրակոսկրերը խողովակավոր ոսկրեր են հորիզոնական հարթակում Sաձև  ծռված (S): Նրանք ունեն միջային կրծոսկրային և կողմնային ուսելունային ծայրեր: Միջային ծայրով անրակները միանում են կրծոսկրի կաթոնին, իսկ կողմնային ծայրով միանում են թիակների ուսելունների:

Թիակոսկր(seapula)

Թիակոսկր

1 զույգ տափակ եռանկյունաձև ոսկրեր են տեղադրված կրծքավանդակի հետին պատի վրա: -ից 7-րդ կողերի միջև:
Թիակը ունի 3 անկյուն և 3 եզր: Անկյուններն են վերին, ստորին և կողմնային, եզրերն են` վերին, միջային, և կողմնային: Թիակը ունի նաև առաջային և հետին մակերեսներ: Առաջային մակերեսը ողորկ է գոգավոր և հատում է կողերին, ուստի կոչվում է կողային մակերես կամ ենթաթիակային փոս: Հետին մակերեսին գտնվում է թիակի կատարը: Որը նրա հետին երեսը բաժանում է 2 անհավասար եռանկյունիների` վեր կատարային և ստոր կատարային:
Կատարը կողմնայնորեն շարունակում է որպես ուսելուն, որը միանում է անրակին: Թիակի կողմնային անկյունում գտնվում է կտցաձև ելունը, որը ծառայում է բազկի մկանների փակցման համար:

Կրծքավանդակի կմախքը

Կրծքավանդակի կմաղք

Կրծքավանդակի կմախքը կազմված է կրծոսկրից, 12 զույգ ողներից: Կրծքավանդակի կմախքը ունի վերին և ստորին բացվածքներ:
Վերին բացվածքով կրծքավանդակ են մտնում շնչափողը, կերկրափողը արյունատար և ավշային անոթներ ու նյարդեր: Կրծքավանդակի ստորին բացվածքը ծածկված է մի տափակ ստոծանիով, որը բաժանում է կրծքավանդակը որովայնի խոռոչից:

Կրծոսկր(sternum) 

Կենտ սպունգային ոսկր է գտնվում է կրծքավանդակի առաջային պատում: Այն ունի կոթոն, մարմին և թրաձև ելուն: Կոթոնի վերին եզրի կոթոնում գտնվում է լծային կտրուճը, որի 2 կողմերում գտնվում են անրակային կտրուճները, որոնցով կրծոսկրը միանում է անրակներին: Կրծոսկրի 2 եզրերին կան կողմնային կտրուճներ, որոնցով    կրծոսկրը միանում է իսկական կողերին:

Կող(costave)

12 զույգ կողերը զուգահեռաբար դասավորված են կրծքային ողների կողմնային մասերում: Կողը ունի ոսկրային և աճառային մասեր: Յուրաքանչյուր կող ունի մարմին և 2 ծայրեր` հետին ողնային, և առաջնային կրծքային: 
Հետին ողնային ծայրում գտնվում է կողի գլխիկը, որով այն հոդավորվում է համապատասխան հարևան ողների մարմինների վրա գտնվող ընդհանուր հոդափոսի գլխիկից առաջ գտնվում է կողի վզիկը, որի վրա կա թմբիկ, որով կողը միանում է համապատասխան ողի միջաձիգ ելունին: Վզիկից առաջ գտնվում է կողի մարմինը, առջևում փոխվում է աճառի: Վերին 7 զույգ  կողերի աճառները առանձի-առանձին միանում են կրծոսկրին և կոչվում են իսկական ողեր: 8-9 և 10-րդ կողերի աճառները իրար միանալով առաջացնում են ընդհանուր աճառային աղեղ, որը նույնպես միանում է կրծոսկրին: Իսկ վերջին 2 զույգ կողերի առաջնային ծայրը կրծոսկրի ծայրին չի միանում ավարտվում է մկանների հաստության մեջ և կոչվում են ծփման կողեր: Յուրաքանչյուր կող ունի ներքին և արտաքին մակերեսներ, վերին և ստորին եզրեր: Կողերի ստորին եզրերի ներքին մակերեսին կա ակոս, որի միջով անցնում են անոթներն ու նյարդերը:

Ուսագոտու կմախքը
Ուսագոտու կմախքը կազմված է 1 զույգ անրակներից և 1 զույգ թիակներից: