Սիրտանոթային համակարգի անատոմիան և ֆիզիոլոգիան

Անոթային համակարգն ընդգրկում է արյունատար և ավշային համակարգերը:
Արյունատար համակարգի մեջ են մտնում սիրտը և արյունատար` զարկերակներ, երակներ, և մազանոթներ,
որոնք առաջացնում են խողովակների փակ համակարգ: Արյունը գտնվում է այդ խողովակներում և շնորհիվ սրտի կատարած ռիթմիկ կծկումների և թուլացումների` որպես <<մղիչ պոմպի>> աշխատանքի, անընդհատ գտնվում է շարժման մեջ:


Արյան շրջառության կենտրոնական օրգանը սիրտն է: Տարբերում են արյան մեծ, փոքր և սրտային (պսակաձև) շրջանառություն: Արյան շրջանառության շնորհիվ հյուսվածքներին են հասցվում սննդանյութեր ու թթվածին, հեռացվում են նյութափոխանակության արգասիքները, ածխաթթու գազը: Արյունը ` հորմոններ և ֆերմենտներփոխադրելով, միավորում է օրգանիզմը որպես մեկ ամբողջություն և իրականացնում է ֆունկցիաների հորմոնալ կարգավորումը: Արյան շրջանառությունը խիստ կարևոր է նաև ջերմակարգավորման համար: 
Զարկերակները, կամ արտերիաները, այն անոթներն են, որոնք դուրս են գալիս սրտից և արյունը տանում դեպի օրգանները: Նրանք ունեն տրբեր տրամագծեր: Ամենախոշոր զարկերակներն են աորտան և թոքային ցողունը, որոնք` դուրս գալով սրտից, բաժանվում են խոշոր, միջին և մանր ճյուղերի: Զարկերակներն` աստիճանաբար մանրանալով օրգանների ներսում և ճյուղավորվելով, ի վերջո, վերածվում են մանր զարկերակների` արտերիոլների, որոնք էլ դառնում են մազանոթներ: Որքան զարկերակը մոտ է սրտին, այնքան մեծ է նրա տրամագիծը, որքան հեռանում  է սրտից, այնքան տրամագիծը փոքրանում է:
Զարկերակի պատը համեմատաբար հաստ է և կազմված է 3 շերտից` ներքին թաղանթ, կամ ինթիմա, միջին, կամ մկանային, արտաքին շերտ, կամ ադվենցիա: Զարկերակի լուսանցքը պատված է էնդոթելով, որը հարթ է, կամ կազմված միաշերտ տափակ էպիթելից: Միջին, կամ մկանային շերտը կազմված է պարուրաձև դասավորված հարթ մկանային բջիջներից և էլաստիկ թելերից: Մկանային շերտի կծկումներից փոխվում է զարկերակի լուսանցքի տրամագիծը: Միջին և արտաքին շերտի միջև գտնվող առձիգ թելերից  կազմված նուրբ թաղանթը զարկերակին տալիս է լրացուցիչ առաձգություն և ամրություն, որը թույլ է տալիս լրացուցիչ առաձգություն և ամրություն, որը թույլ է տալիս մեղմացնել արյան հարվածային ծավալի ուժը սրտի կծկման ժամանակ:
Արտքին շերտը ադվենտիցիան, կազմված է փոքր շարակցական հյուսվածքից և հարուստ է արյան անոթներով ու նյարդերով: Զարկերակներն իրարից տարբերվում են առաձիգ, խառը, մկանային տիպի զարկերակներ:
Սրտին մոտ գտնվող զարկերակները` աորտան, թոքային ցողունը, առաձիգ հյուսվածքը, որի շնորհիվ նրանք լավ ձգվում են ` իրենց վրա կրելով սրտի աշխատաքի ժամանակ առաջացած ճնշման տարբերակները: Խառը տիպի զարկերակներում` ենթաանրակային և քմային, լավ են զարգացած և` առաձիգ շերտերը: Մկանային տիպի զարկերակներում` միջին և փոքր չքփի անոթներում, կամ հաստ մկանային շերտ, կծկումներից արյունն անցնում է օրգանները: Այս տիպին են պատկանում նաև արտերիոլները:

Մազանոթները (կապիլյարներ)  մանրագույն բարակ մազաչափ անոթներ են, երևում են միայն մանրադիտակով: Նրանց պատը բաղկացած է միայն ինթիմայից: Մազանոթներն արյունատար համակարգի կարևորագույն մասն են: Գտնելով օրգաններում և հյուսվածքներում, նրանք զարկերակներըմիացնում են երակներին և այստեղ իրականացնում են արյան ֆունկցիաները: Մազանոթներն արյունատար համակարգի կարևորագույն մասն են: Գտնվելով օրգաններում և հյուսվածքներում, նրանք զարկերակները միացնում են երակներին և այստեղ իրականացնում են արյան ֆունկցիաները: Մազանոթներ չկան միայն մաշկի էպիդերմիսում, աչքի եղջերաթաղանթում ու ոսպնյակում, մազերում, եղունգներում, ատամների էմալի և դենտինի մեջ: Մազանոթի  տրամագիծը 5-25 միկոն է, որը հազիվ համապատասխանում է էրիթրոցիտի հաստությանը: Եթե բոլոր մազանոթները շարենք մեկ խողովակի ձևով, կարելի կլինի 2,5 անգամ  շրջապատել երկրագնդի հասարկածը: Արյան մեծ շրջանառությունում մազանոթների պատի միջոցով  կատարվում է նյութափոխանակությունը արյան և օդի միջև: Զարկերակային մազանոթները վերածվում են երակային մազանոթների` վենուլաների: Մազանոթային ցանցը կարող է ընդարձակվել, օրինակ վերքերի լավացման ժամանակ, մարզիկների մոտ մարզումների ժամանակ: 
Երակներ (վենաներ): Այս անոթներով արյունն օրգաններից և ծայրամսերից հոսում է դպի սիրտը: Որքան երակը մոտենում  է սրտին    , այնքան մեծանում է նրա տրամագիծը: Ի տարբերություն զարկերակի, երակում արյան հոսքը կատարվում է հակառակ ուղղությամբ` մանր անոթներից դդեպի ավելի խոշոր անոթներ: Յուրաքանչյուր օրգանում ամենափոքր վենուլաները` միանալով, առաջացնում են օրգանային երակներ: Արտաօրգանային երակները հավաքում են արյունը 2 խոշոր երակների` վերին և ստորին սիներակների մեջ, որոնք բացվում են աջ նախասրտում: Երակի պատը` զարկերակի նման, կազմված է նույն նախասրտում: Երակի պատը` զարկերակի նման, կազՄված է


0 մեկնաբանություն(ներ):